YE ev e

27 welat, endamên Yekîtiya Ewrûpayê (YE) ne. Swêd, 1 çile 1995 bû endamê YE’yê. Welatên YE’yê li ser gelek pirsên aborî û siyasî hevkariyê dikin.

Welatên YE’yê, bi hev re qanûnên ku li hemû welatên YE'yê derbas dibin çêdikin. Biryarên li derbarê qanûnên nû de piraniya caran li Parlamentoya Ewrûpayê û Konseya Wezîran tê girtin. Berya ku biryarek bê girtin, nûnerên welatên YE'yê û endamen Parlamentoya Ewrûpayê di nav xwe de guftûgo û bazariyê dikin.

Hem hikûmet û hem jî parlamentoya Swêdê tevlî xebata çêkirin û pêkanîna qanûnên YE’yê dibin. Li Swêdê, yên ku ji pêkanîna qanûnên YE’yê berpirsiyar in hikûmet, parlamento û meqamên resmî ne. 

Wek hemwelatiyek li Swêdê dikarî bi rêya endamên parlamentoyê û endamên Parlamentoya Ewrûpayê - yên ku te dengê xwe daye wan - bandorê li ser hevkariya YE’yê bikî, yan jî bi awayên din yên çêkirina raya gîştî bandorê bikî.

Mafên te yên weke hemwelatiyek YE’yê

Kesê ku li welatekî YE’yê hemwelatî ye her weha hemwelatiyê yekîtiyê yê li YE’yê ye jî. Ji vî re dibêjin hemwelatiyê-YE’yê. Ev rêzekê maf dide te. Weke mînak, hemwelatiyê YE’yê dikarin

  • deng bidin wan siyasetvanên ku dê li Parlamentoya Ewrûpayê rûnin
  • bi awayeke azad rêwîtî bikin yan li welatên din yên YE’yê kar û xwendinê bikin
  • di rêwîtiyên li derveyê YE’yê de, ji balyozxaneya welatekî din yê YE’yê alîkarî bigirin
  • bi yek ji zimanên resmî yê YE’yê e-name û name bişeynin ji meqam û dezgehên YE’yê re, weke mînak bi swêdî, û bi zimanê xwe bersiv wergirin.
  • bi zimanê xwe qanûn û belgeyên YE’yê bixwînin
  • heger di wê baweriyê de bin ku yek ji meqam û dezgehên YE’yê neheqî li wan kiriye dikarin li cem ombudsmanê (wekîlê) YE’yê giliyê bikin.

YE vî tiştî dike

Swêd û welatên din ên YE’yê, di wan mijarên aborî û siyasî de hevkariyê dikin ku ew bawer in, di şûna bi tena serê xwe de, bi hev re ew dikarin encamên çêtir bi dest bixin. Pêşketina aborî, îstîhdama bilind ya hêza kar û pêşkeftina domdar di bazara navxweyî ya hevpar a welatên Yekîtiya Ewropayê de, çend ji armancên hevkariyê ne.

Qaîdeyên bingehîn ên hevkariya Yekîtiya Ewropayê (YE), bi navê lihevhatinê (fördrag), di peymanan de têne nivîsandin. Peyman diyar dikin ku dikare li ser çi biryarê bide û divê çawa were kirin. Peyman dikarin bi destûra (qanûna bingehîn ya) welatekî re bên muqayesekirin. Hemû welatên Yekîtiya Ewropayê ev peyman erê kirine û divê wan bişopînin.

Weke mînak, welatên YE'yê hevkarî dikin li derbarê

  • Bazirganî
  • Pêşkeftina herêmî
  • Alîkariya çandinî û zireetê
  • Lêkolîn
  • Enerjî
  • Pirsgirêkên jîngehê
  • Têkoşîna li dijî tewankariyê
  • Siyaseta penaberiyê

YE vî tiştî nake

Welatên Yekîtiya Ewropayê bi xwe ji gelek mijaran berpirsyar in, ku YE li ser wan biryarê nade. Hin mînak bacên hatinê, lênihêrîna nexweşana, dibistan, pereyê teqawîdiyê û piştgiriya aborî ya ji bo zarokan in.